این یادداشت به بررسی تامین مالی جمعی، پیشینه، نقاط عطف کلیدی، پلتفرم‌های مهم و انواع مدلهای تامین مالی می‌پردازد. از ظهور اولین نمونه‌های تامین مالی جمعی در قرن‌های گذشته تا پیدایش و تکامل پلتفرم‌های آنلاین در عصر دیجیتال، این یادداشت نشان می‌دهد که چگونه تامین مالی جمعی به ابزاری قدرتمند برای تحقق ایده‌های نوآورانه تبدیل شده است. همچنین، با معرفی مدلهای مختلف تامین مالی و تجربه‌های کاربری متفاوت، به اهمیت درک تفاوت‌های موجود و انتخاب صحیح پلتفرم مناسب برای موفقیت در جمع‌آوری سرمایه تاکید می‌کند.
تامین مالی جمعی، به عنوان یک روش نوین در جذب سرمایه، تحولی عظیم در بازارهای مالی به وجود آورده است. این رویکرد، که از تجمیع منابع مالی خرد به منظور حمایت از پروژه‌های متنوع استفاده می‌کند، نه تنها برای کارآفرینان و هنرمندان بلکه برای نوآوران در سراسر جهان امکانات جدیدی را فراهم آورده است. با استفاده از قدرت دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، تامین مالی جمعی مسیری جدید برای رشد و توسعه ایده‌ها ایجاد کرده و چشم‌انداز سنتی تامین مالی را متحول ساخته است.
تامین مالی جمعی یا سرمایه‌گذاری گروهی را به عنوان روشی نوین در بازارهای مالی برای جذب سرمایه می‌شناسند، نوع متفاوتی از جذب منابع مالی که شاید تاریخچه‌ی آن کمتر از سه دهه برآورد می‌شود، اگر چه که این نوع سرمایه‌گذاری و یا به بیان دقیق‌تر شکل کنونی آن دیرینه‌ای فراتر از دیرینه ظهور و محبوبیت پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی ندارد، اما ردپای نمونه‌های اولیه این نوع مشارکت گروهی مالی را می‌توان در سده‌های پیشتر نیز شناسایی کرد. سرمایه‌گذاری جمعی از زمان پیدایش خود، سفری پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته و از یک مفهوم جدید جمع آوری سرمایه به صنعتی تبدیل شده که نقش بسزایی در جهت‌گیری و پیشرفت ایده‌های نوآورانه دارد.
تجمیع منابع مالی خرد یا همان تامین مالی جمعی، از همان روزهای اولیه خود به عنوان یک مدل تامین مالی خاص، به ابزاری قدرتمند برای کارآفرینان، هنرمندان و نوآوران تبدیل شد و چشماندازهای سنتی تامین مالی را تغییر داد و همانطور که خود را با تغییر چشماندازهای اقتصادی هماهنگ می‌کند، تکامل آن همچنان یک اکتشاف شگفت‌انگیز حاصل از پیوند قدرت “جمع” و “ارتباطات در عصر دیجیتال ” است. در مراحل اولیه ظهور، این نوع نگرش در تامین منابع مالی، ریشه در ابتکارات مردمی داشت، اما اکنون در پلتفرم‌ها، جوامع عضو این پلتفرم‌ها و کمپین‌ها ریشه دوانیده و تثبیت شده است. در این نوشته سعی بر آن است که به پیشینه، نقاط عطف کلیدی، پلتفرم‌های محل جمع‌آوری سرمایه و انواع آن بپردازیم.
با نگاهی گذرا به مسیر پیموده شده، پروژه‌هایی که با تجمیع سرمایه پیش از رواج اصطلاح تامین مالی جمعی انجام پذیرفته، اما ساز و کار آن منطبق با این نوع تامین مالی است را مرور می‌کنیم؛ بسیاری از مورخان سرمایه‌گذاری شهروندان عادی در پروژه‌های کشتیرانی پرخطر قرن سیزدهم که با هدف تحصیل سود بیشتر انجام می‌پذیرفت، را از اولین جلوه‌های تکیه بر جمع، برای تامین سرمایه می‌دانند، همچنین در موارد دیگر تلاش برای تامین بودجه انتشار آثار نویسندگان از طریق اعطای اشتراک به علاقه‌مندان و یا جذب منابع مالی مورد نیاز جنگ‌ها از طریق فروش اوراق قرضه جنگی نیز نمونه‌های دیگری از این نوع تجمیع‌سرمایه در تاریخ فعالیت‌های مالی است.
پروژه‌ای که نمادین‌ترین رویداد و در واقع نقطه عطفی در تاریخ تامین مالی جمعی شناخته می‌شود، پروژه ساخت و ارسال مجسمه آزادی است؛ منابع مالی مورد نیاز ساخت و ارسال این مجسمه توسط مردم فرانسه از طریق یک همبستگی خلاقانه تامین شد. هزینه ساخت و ارسال مجسمه آزادی در سال 1880 تقریبا 250000 دلار برآورد شد. به عنوان یک ارزش مقایسه‌ای، مبلغ مذکور به طور تقریبی معادل بیش از 5 میلیون دلار در حال حاضر می‌باشد. برای کمک به جمع‌آوری پول، مجسمه‌ساز مجسمه آزادی، آگوست بارتولدی، با تولید مجسمه‌های “لیدی لیبرتی” در ابعاد 6 و 12 اینچی و حک کردن نام مشارکت‌کنندگان در پایین، برخی از اولین پاداش‌ها/جوایز سرمایه‌گذاری جمعی را خلق کرد. تندیس 6 اینچی 1 دلار و مجسمه 12 اینچی 5 دلار به مشارکت‌کنندگان فروخته شد.
در قرن هجدهم در حرکتی سازمان یافته‌تر جاناتان سوئیفت نیز با راه اندازی صندوق وام ایرلندی به خانواده‌های کم‌درآمد وام می‌داد. منابع مورد نیاز این وام‌ها اغلب از سوی اجتماعات بزرگی از افراد ثروتمند که آن را راهی برای حمایت دسته‌جمعی از فقرا می‌دانستند، تامین می‌شد. همانطور که اشاره شد، روش سرمایه‌گذاری جمعی ریشه‌هایی دارد که به تاریخ باز می‌گردد، اما اصطلاح «تامین مالی جمعی» اصطلاحی موخر است. اولین ردپای این کلمه در اینترنت در 12 آگوست 2006 گزارش شده است. نویسنده آمریکایی مایکل سالیوان به واژه‌ای برای توصیف کمک‌های جمعی از مردم نیاز داشت، بنابراین او دقیقترین توصیف ممکن را انتخاب کرد و کلمه کراودفاندینگ متولد شد.
امروزه دستگاه‌های دیجیتال و اینترنت بخش جدایی ناپذیر زندگی ما هستند. و همین امر بستری حاصل‌خیز برای رشد و توسعه پلتفرم‌های تامین مالی جمعی شده است . پلتفرم‌هایی که به بازیگران جدایی‌ناپذیر چشم‌انداز مدرن جمع آوری سرمایه تبدیل شده‌اند و فرصت‌های متنوعی را برای سرمایه‌پذیران و سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. نخستین نمونه موفقیت آمیز سرمایه‌گذاری جمعی به شکل امروزی، در سال 1997 اتفاق افتاد، زمانی که یک گروه راک بریتانیایی هزینه‌های مرتبط با تور اجرای خود را از طریق کمک‌های مالی آنلاین طرفداران خود تامین کرد، با الهام از این روش پلتفرم Artistshare در سال 2000 به اولین پلتفرم اختصاصی تامین مالی جمعی تبدیل شد. و پس از آن یکی پس از دیگری پلتفرم‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با اهداف، ماموریت‌ها و مدلهای مشارکتی متنوع پدیدار شدند. به طور اختصار پلتفرم‌های تامین مالی جمعی را می‌توان بر اساس معیارهای زیر طبقه‌بندی کرد:
یکی از تمایزات اصلی در مدلهای تامین مالی جمعی به کار گرفته شده، نهفته است: از پایه‌ای‌ترین مدلها می‌توان به مدلهای مبتنی بر پاداش، مبتنی بر سهام و مبتنی بر اهدا اشاره نمود. پلتفرم‌هایی مانند Kickstarter و Indiegogo عمدتاً از مدل مبتنی بر پاداش پیروی می‌کنند و به حامیان اجازه می‌دهند در ازای حمایت خود، مشوق‌های غیر مالی دریافت کنند. از سوی دیگر، پلتفرم‌های مبتنی بر سهام مانند SeedInvest و Crowdcube به حامیان خود سهمی در پروژه یا شرکت اختصاص می‌دهند. پلتفرم‌های مبتنی بر کمک مالی مانند GoFundMe بر کمک‌های خیریه بدون انتظار بازگشت مالی تمرکز می‌کنند.
تجربه کاربری یکی دیگر از جنبه‌های مهم برای مقایسه است. Kickstarter که به خاطر پروژه‌های خالقانه‌اش شناخته می‌شود، از مدل تأمین مالی همه یا هیچ استفاده می‌کند، به این معنی که پروژه‌ها برای دریافت هرگونه سرمایه باید به تارگت سرمایه‌ای از پیش تعیین شده خود برسند، در غیر اینصورت بودجه جمع‌آوری شده به آنها اختصاص نخواهد یافت. در مقابل، Indiegogo گزینه‌های تامین مالی ثابت و انعطاف‌پذیر را ارائه می‌دهد و به کارآفرینان و ایده‌پردازان انعطاف‌پذیری بیشتری ارائه می‌دهد.
دسترسی جغرافیایی نیز یک عامل متمایز است. Kickstarter و Indiegogo به عنوان پلتفرم‌های جهانی، طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها و سرمایه‌گذاران را جذب می‌کنند. پلتفرم‌های خاص منطقه‌ای مانند Crowdcube (بریتانیا) و Campfire (ژاپن) بازارهای محلی را تامین می کنند و حس حمایت و همدلی جامعه را تقویت می‌کنند.
قوانین و چارچوب‌های نظارتی در پلتفرم‌ها و مناطق مختلف، متفاوت است و بر انواع پروژه‌های مجاز و سطح حمایت از سرمایه‌گذار تأثیر می‌گذارد. پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی به دلیل مخاطرات مالی، اغلب با مقررات سختگیرانه‌تری مواجه هستند. تکامل فناوری نقشی اساسی در شکل دادن به پویایی تامین مالی جمعی ایفا می‌کند. ظهور پلتفرم‌های تامین مالی جمعی مبتنی بر بلاکچین، عناصر مالی غیرمتمرکز (DeFi) را معرفی می‌کند، شفافیت را افزایش می‌دهد و مشارکت واسطه‌ها را کاهش می‌دهد. در مقابل پلتفرم‌های منطقه‌ای تحت نظر متولیان منطقه‌ای و دول ملی هستند، به عنوان مثال پلتفرم‌های ایرانی مجوز فعالیت خود را از سازمان فرابورس اخذ نموده و توسط این نهاد نظارت می‌شوند.
تامین مالی جمعی، با پیشرفت‌ها و تکامل مداوم خود، اثبات کرده است که نه تنها یک روند گذرا نیست بلکه جزئی ثابت و تاثیرگذار در اکوسیستم تامین مالی جهانی است. با ارائه فرصت‌های بی‌شمار برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران، تامین مالی جمعی امکان دسترسی به منابع مالی را فراهم آورده و به تسریع رشد ایده‌های نوآورانه کمک می‌کند. با این حال، موفقیت در این عرصه نیازمند درک دقیق از چارچوب‌ها و قوانین نظارتی، انتخاب صحیح پلتفرم و اجرای استراتژیهای موثر در جمع‌آوری سرمایه است. آینده تامین مالی جمعی، با وجود چالشها و فرصت‌های پیش رو، وعده‌دهنده رشد و نوآوری بیشتر در حوزه‌های مختلف اقتصادی است، و این امر نشان‌دهنده اهمیت پایدار و افزایشی این مدل تامین مالی در سال‌های آتی است.
در فرصت‌های آینده به مواردی چون استراتژیهای موثر در موفقیت کمپین‌های تامین مالی جمعی، چشم‌انداز نظارتی (چالشها و فرصت‌ها)، تامین مالی جمعی و سرمایه اجتماعی و دیگر حوزه‌های مشترک و درگیر موضوع مورد بحث، خواهیم پرداخت.
یک پاسخ
جالب بود. ممنون از مطلب خوبتون