نگاهی به تاریخچه و تکامل تامین مالی جمعی
(crowdfunding)

چکیده

این یادداشت به بررسی تامین مالی جمعی، پیشینه، نقاط عطف کلیدی، پلتفرم‌های مهم و انواع مدل‌های تامین مالی می‌پردازد. از ظهور اولین نمونه‌های تامین مالی جمعی در قرن‌های گذشته تا پیدایش و تکامل پلتفرم‌های آنلاین در عصر دیجیتال، این یادداشت نشان می‌دهد که چگونه تامین مالی جمعی به ابزاری قدرتمند برای تحقق ایده‌های نوآورانه تبدیل شده است. همچنین، با معرفی مدل‌های مختلف تامین مالی و تجربه‌های کاربری متفاوت، به اهمیت درک تفاوت‌های موجود و انتخاب صحیح پلتفرم مناسب برای موفقیت در جمع‌آوری سرمایه تاکید می‌کند.

مقدمه

تامین مالی جمعی، به عنوان یک روش نوین در جذب سرمایه، تحولی عظیم در بازارهای مالی به وجود آورده است. این رویکرد، که از تجمیع منابع مالی خرد به منظور حمایت از پروژه‌های متنوع استفاده می‌کند، نه تنها برای کارآفرینان و هنرمندان بلکه برای نوآوران در سراسر جهان امکانات جدیدی را فراهم آورده است. با استفاده از قدرت دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، تامین مالی جمعی مسیری جدید برای رشد و توسعه ایده‌ها ایجاد کرده و چشم‌انداز سنتی تامین مالی را متحول ساخته است.

مبحث اول: تاریخچه و تکامل تامین مالی جمعی (crowdfunding)

تامین مالی جمعی یا سرمایه‌گذاری گروهی را به عنوان روشی نوین در بازارهای مالی برای جذب سرمایه می‌شناسند، نوع متفاوتی از جذب منابع مالی که شاید تاریخچه‌ی آن کمتر از سه دهه برآورد می‌شود، اگر چه که این نوع سرمایه‌گذاری و یا به بیان دقیق‌تر شکل کنونی آن دیرینه‌ای فراتر از دیرینه ظهور و محبوبیت پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی ندارد، اما ردپای نمونه‌های اولیه این نوع مشارکت گروهی مالی را می‌توان در سده‌های پیشتر نیز شناسایی کرد. سرمایه‌گذاری جمعی از زمان پیدایش خود، سفری پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته و از یک مفهوم جدید جمع آوری سرمایه به صنعتی تبدیل شده که نقش بسزایی در جهت‌گیری و پیشرفت ایده‌های نوآورانه دارد. 

تجمیع منابع مالی خرد یا همان تامین مالی جمعی، از همان روزهای اولیه خود به عنوان یک مدل تامین مالی خاص، به ابزاری قدرتمند برای کارآفرینان، هنرمندان و نوآوران تبدیل شد و چشم‌‌اندازهای سنتی تامین مالی را تغییر داد و همانطور که خود را با تغییر چشم‌اندازهای اقتصادی هماهنگ می‌کند، تکامل آن همچنان یک اکتشاف شگفت‌انگیز حاصل از پیوند قدرت “جمع” و “ارتباطات در عصر دیجیتال ” است. در مراحل اولیه ظهور، این نوع نگرش در تامین منابع مالی، ریشه در ابتکارات مردمی داشت، اما اکنون در پلتفرم‌ها، جوامع عضو این پلتفرم‌ها و کمپین‌ها ریشه دوانیده و تثبیت شده است. در این نوشته سعی بر آن است که به پیشینه، نقاط عطف کلیدی، پلتفرم‌های محل جمع‌آوری سرمایه و انواع آن بپردازیم. 

با نگاهی گذرا به مسیر پیموده شده، پروژه‌هایی که با تجمیع سرمایه پیش از رواج اصطلاح تامین مالی جمعی انجام پذیرفته، اما ساز و کار آن منطبق با این نوع تامین مالی است را مرور می‌کنیم؛ بسیاری از مورخان سرمایه‌گذاری شهروندان عادی در پروژه‌های کشتیرانی پرخطر قرن سیزدهم که با هدف تحصیل سود بیشتر انجام می‌پذیرفت، را از اولین جلوه‌های تکیه بر جمع، برای تامین سرمایه می‌دانند، همچنین در موارد دیگر تلاش برای تامین بودجه انتشار آثار نویسندگان از طریق اعطای اشتراک به علاقه‌مندان و یا جذب منابع مالی مورد نیاز جنگ‌ها از طریق فروش اوراق قرضه جنگی نیز نمونه‌های دیگری از این نوع تجمیع‌سرمایه در تاریخ فعالیت‌های مالی است. 

پروژه‌ای که نمادین‌ترین رویداد و در واقع نقطه عطفی در تاریخ تامین مالی جمعی شناخته می‌شود، پروژه ساخت و ارسال مجسمه آزادی است؛ منابع مالی مورد نیاز ساخت و ارسال این مجسمه توسط مردم فرانسه از طریق یک همبستگی خلاقانه تامین شد. هزینه ساخت و ارسال مجسمه آزادی در سال 1880 تقریبا 250000 دلار برآورد شد. به عنوان یک ارزش مقایسه‌ای، مبلغ مذکور به طور تقریبی معادل بیش از 5 میلیون دلار در حال حاضر می‌باشد. برای کمک به جمع‌آوری پول، مجسمه‌ساز مجسمه آزادی، آگوست بارتولدی، با تولید مجسمه‌های “لیدی لیبرتی” در ابعاد 6 و 12 اینچی و حک کردن نام مشارکت‌کنندگان در پایین، برخی از اولین پاداش‌ها/جوایز سرمایه‌گذاری جمعی را خلق کرد. تندیس 6 اینچی 1 دلار و مجسمه 12 اینچی 5 دلار به مشارکت‌کنندگان فروخته شد. 

در قرن هجدهم در حرکتی سازمان‌ یافته‌تر جاناتان سوئیفت نیز با راه اندازی صندوق وام ایرلندی به خانواده‌های کم‌درآمد وام می‌داد. منابع مورد نیاز این وام‌ها اغلب از سوی اجتماعات بزرگی از افراد ثروتمند که آن را راهی برای حمایت دسته‌جمعی از فقرا می‌دانستند، تامین می‌شد. همانطور که اشاره شد، روش سرمایه‌گذاری جمعی ریشه‌هایی دارد که به تاریخ باز می‌گردد، اما اصطلاح «تامین مالی جمعی» اصطلاحی موخر است. اولین ردپای این کلمه در اینترنت در 12 آگوست 2006 گزارش شده است. نویسنده آمریکایی مایکل سالیوان به واژه‌ای برای توصیف کمک‌های جمعی از مردم نیاز داشت، بنابراین او دقیقترین توصیف ممکن را انتخاب کرد و کلمه کراودفاندینگ متولد شد.